Telif Hakkı Nedir?
Telif Hakkı ; Fikir ve Sanat Eserleri kanununda sayılmış olan eser türlerini yaratan kişinin, bu eseri dolayısıyla sahip olduğu hukuken korunan tüm hakların bütünüdür.
Kanunda sayılan eser türleri ;
- İlim ve edebiyat eserleri
- Musiki eserler
- Güzel sanat eserleri
- Sinema eserleridir.
Eser: Herhangi bir fikri ürünün eser niteliği kazanıp, kanunca telif hakkı bağlamında korunabilmesi içinse 5 şart aranır;
- Eser, bir gerçek kişi yani bir insan tarafından yaratılmış olmalıdır.
- Fikri/estetik bir çabanın ürünü olmalıdır.
- Somut, 3. kişilerce algılanabilir bir nitelik kazanmış olmalı, yani bir şekle sahip olmalıdır.
- Kanunda yazılı eser türlerinden herhangi birine ait olmalıdır.
- Yaratıcısının hususi niteliklerini taşımalıdır.
İlginizi çekebilir; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Başvuru Nasıl Yapılır?
Bu 5 özelliği taşıyan fikri/estetik ürün artık eserdir ve yaratılmış olmakla birlikte eser vasfını kazanır, telif hakları yaratılmış olmakla birlikte doğar. Telif hakları belli sınırlandırmalar hariç mutlak haklardır, herkese karşı ileri sürülebilirler. (Mutlak haklar -> mal varlığı hakları -> gayri maddi mal varlığı hakları -> telif hakları)
Eser Sahibinin Hakları Nelerdir?
Fikir ve Sanat Eserleri üzerindeki Telif Hakları da sağladığı yetki bakımından ikiye ayrılır ; manevi haklar ve mali haklar.
Eser Sahibinin Manevi Hakları
Manevi haklar, eser sahibinin eseri üzerindeki ekonomik değer teşkil etmeyen haklarıdır. Bu haklar;
- Sınırlı sayıdadırlar; kanunda sayılı manevi haklar kadardırlar.
- Ölüme bağlı tasarruflara konul olamazlar; mirasla mirasçılara devredilemezler.
- Bu hakların koruma süresi yoktur; eser sahibinin mali haklarının belirli bir koruma süresi olsa da manevi haklar ebediyen korunur.
- Sağlar arası hukuki işlemlere konu olamazlar; devredilemez, rehnedilemezler.
Eser sahibinin manevi hakları şunlardır:
İlginizi çekebilir; Veri Nedir ? Veri Tipleri Nelerdir ? Verilerin Kullanımı
1. Umuma Arz Hakkı: Eser sahibi, eserinin umuma arz edilip edilmeyeceği, ediliş şekli ve tarihi hakkında yegane hak sahibidir. Aleniyet kazanmamış eser hakkında bilgi verme hakkı da sadece eser sahibindedir.
2. Adın Belirtilmesi Hakkı: Eserin geçtiği yerde eser sahibinin de adı geçmelidir. Eser sahibi, eser sahibi olarak tanıtılma hakkına sahiptir.
3. Eserde Değişiklik Yapılmasını Önleme Hakkı: Eserin maliki veya zilyedi başka birisi olsa bile, eser sahibi yarattığı eserde kendisinden izinsiz olarak değişiklik yapılmasını önleme hakkına sahiptir.
4. Eser Sahibinin Zilyede ve Malike Karşı Hakları: Eser sahibi, yarattığı eserin tek ve özgün olmasından dolayı, maliki veya zilyedi başkası olsa bile eserinden geçici olarak yararlanma ve kullanma hakkına sahiptir.
İlginizi çekebilir: Hukukçuların Mutlaka Okuması Gereken 8 Kitap
Eser Sahibinin Mali Hakları: Eser sahibinin, eseri üzerinde sahip olduğu ekonomik değer taşıyan haklarıdır. Bu haklar;
- Sınırlı sayıdadır; kanunda sayılanlardan ibarettirler.
- Bağımsızdırlar; her mali hakkın kaderi ayrıdır, birbirinden bağımsız olarak hukuki işlemlere konu olurlar.
- Ölüme bağlı tasarruflara konu olabilirler; mirasla devredilebilirler.
- Hukuki işlemlere konu olabilirler; devredilebilir, rehnedilebilir, haczedilebilirler.
- Koruma süreleri 70 yıldır.
Eser sahibinin mali hakları şunlardır;
1. İşleme Hakkı: Bir eseri işleyerek yeni bir eser elde etme hakkı sadece eser sahibine aittir.
2. Çoğaltma Hakkı: Bir eseri aslı-kopyası fark etmeksizin herhangi bir yöntemle kısmen de olsa çoğaltma hakkı eser sahibindedir.
3. Yayma Hakkı: Bir eserin aslı-kopyası fark etmeksizin çoğaltılmış tüm kopyalarını herhangi bir şekilde dağıtma hakkı eser sahibinindir. Yayma hakkı bir defa kullanılmakla tükenir.
4. Temsil Hakkı: Eser sahibi, eserini çalma, oynama, seslendirme vb. yöntemlerle temsil etme hakkına sahiptir.
5. Umuma İletim Hakkı: Bir eserin tv, radyo vb. araçlarla yayın yapılarak gösterilmesi, umuma iletilmesi hakkı eser sahibindedir.
Ayrıntılı bilgi için; kaynakça
